Voor het tweede jaar organiseerde ActiZ jeugd, in samenwerking met het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), op 7 en 14 oktober een webinar voor raadsleden met het thema "Kansrijk Partnerschap voor Jeugd en Gezin”. Het kompas “Samen investeren in Jeugd en Gezin” vormde hierbij een belangrijke basis. Het doel van het webinar was om raadsleden mee te nemen in de landelijke en lokale ontwikkelingen in zorg en welzijn voor jeugd en gezin, in de transformatie waar we voor staan en in het wat en waarom van de handreiking ‘Kansrijk partnerschap voor jeugd en gezin’. Specifiek werd stil gestaan bij de rol die de jeugdgezondheidszorg (JGZ) kan spelen in het kader van de hervormingsagenda jeugd, de eerstelijnsvisie 2030 en het uitwerken van het regeerprogramma.
Raadsleden als hoogste orgaan en meest invloedrijke bestuursorgaan van de gemeente
ActiZ jeugd wil alle raadsleden bedanken die hun avond hebben vrijgemaakt om met ons in gesprek te gaan over het terugdringen van de versnippering van het jeugdbeleid in Nederland. Raadsleden hebben een uitzonderlijke rol in het laten slagen van de transformatie. Het college en de burgemeester geven antwoord op de vraag ‘doen we de dingen goed’’ en voeren uit, raadsleden staan voor de vraag ‘’Doen we de goede dingen.’’ Deze vraag gaat niet alleen over de keuzes die gemaakt worden gedurende de huidige zittingstermijn, maar ook over de keuzes voor nieuwe generaties. Gemeenten gaan de komende periode aan de slag met het uitwerken van een visie op de sociale basis, met het vormgeven van de stevige lokale teams en de verbinding met de hechte wijkverbanden vanuit de visie eerstelijnszorg 2030. De boodschap voor raadsleden vanuit ActiZ jeugd is om bij deze uitwerking:
- Te bewegen van een verdienmodel naar een dienmodel passend bij het ‘eco-systeem’ denken;
- Eenvoud centraal te zetten: de handreiking ‘Kansrijk Partnerschap voor jeugd en gezin’, die door ActiZ Jeugd wordt ontwikkeld, geeft aanbieders én gemeenten concrete handvatten en inspiratie om de transformatie handen en voeten te geven en lokaal passende afspraken te maken (de handreiking wordt op 14 november gelanceerd);
- Eenvoud en verbinding voorop te zetten in de uitwerking van de hechte wijkverbanden uit de visie eerstelijnszorg 2030 en de stevige lokale teams uit de hervormingsagenda;
- De JGZ als preventieve basiszorg vast onderdeel te laten zijn van de stevige lokale teams. De unieke meerwaarde van de JGZ is dat zij expert is op preventie en zowel medische als sociale kennis en kunde heeft. Hierdoor draagt zij bij aan normaliseren (niet van alles een zorgvraag maken) en tegelijkertijd het tijdig signaleren en passende zorg en ondersteuning inschakelen waar dat nodig is;
- Investeer in preventie en in de digitale wereld. We hebben inmiddels te maken met Generatie Alpha, de meest technologisch onderlegde generatie die opgroeit.
De jeugd deugt
Het webinar startte met een bijdrage van Ron Boumans, voorzitter van ActiZ Jeugd, over de urgentie om het nu écht anders te gaan doen. Gevolgd door een mooi praktijkverhaal van Esther Bakker over #Opladers, dat gericht is op het versterken van zorgzame gemeenschappen voor en door bewoners. Belangrijke vraag die zij meegaf aan iedereen: hoe kun jij een oplader zijn voor een ander? We zijn namelijk allemaal de sociale basis.
Angela Bransen, afdelingsdirecteur Jeugd bij ActiZ, ging dieper in op de beweging naar de voorkant met meer aandacht voor preventie en zorgzame buurten en de noodzaak om de versnippering in zorg en welzijn voor jeugd en gezin te verminderen en eenvoud te bevorderen. Het antwoord van ActiZ Jeugd hierop: creëer een hart voor jeugd en gezin voor alle vragen over opvoeden en opgroeien. De problemen van de jeugdzorg zijn niet op te lossen in de jeugdzorg zelf. Het is een vraagstuk van de samenleving en vraagt echt werk te maken van preventie. Vroeger werden vraagstukken vaker in de gemeenschap opgelost, de afgelopen decennia hebben we dit aan de overheid en de markt overgelaten, nu is het nodig om de gemeenschap weer in stelling te brengen. Preventieve zorg en welzijn speelt hierin een cruciale rol. De JGZ in het bijzonder.
Waarom deze rol voor de JGZ? Dat werd duidelijk uit de bijdrage van Mark Weghorst, adviseur bij het NCJ. We kennen in Nederland een unieke preventieve infrastructuur met een JGZ die vrijwel alle kinderen van -9 (zwangerschap) tot 18 jaar ziet. En toch weten we dit “goud” niet te verzilveren. Mark Weghorst liet zien hoe verschillende kosteneffectieve preventieve interventies bijdragen aan het voorkomen van duurdere zorg en de begrotingstekorten en het verwachte ravijnjaar voor gemeenten wat kunnen “verzachten”. Zorg dus dat deze basis op orde is en investeer in preventie.
Deze tijd vraagt om intelligente ongehoorzaamheid en rekenschap afleggen aan de samenleving
Met René Peeters van Opmaat en Groei gingen we in gesprek over zijn geleerde lessen en inzichten opgedaan tijdens zijn werk als o.a. Landelijk ambassadeur samenwerking onderwijs, jeugd en zorg, als schrijver van het adviesrapport “Met andere Ogen” en in zijn tijd als wethouder. Hij gaf verschillende tips en adviezen mee voor de raadsleden. Een kleine greep: zorg dat je goed geïnformeerd bent als raad en vraag een periodieke rapportage over de jeugdzorg in jouw gemeente. Niet om af te rekenen of te veroordelen, maar om het goede gesprek aan te gaan. Preventie kent immers ook een lange adem. Heb geduld om effecten te zien, maar stel wel kritische vragen. Wees moedig en af en toe intelligent ongehoorzaam. Bezuinig niet op de vrijwillige en informele zorg!
Stel bij nieuw beleid een ‘gezinstoets’ in
We sloten af met een aantal take-home messages waaronder: ga aan de slag met de handreiking ‘Kansrijk partnerschap voor jeugd en gezin’ welke op 14 november door ActiZ Jeugd wordt gelanceerd. Ga na hoe ‘eenvoudig’ zorg en welzijn in jouw gemeente is georganiseerd: hoeveel hulpverleners komen er bij gezinnen over de vloer, wordt er gewerkt aan het inrichten van stevige lokale teams en hoe is de JGZ hierin gepositioneerd? Is er voldoende budget gereserveerd voor de transformatie en pak het momentum! De begrotingsbehandelingen komen eraan. Ga niet kaasschaven maar durf de goede dingen te doen en keuzes te maken in het belang van jeugdigen en gezinnen. Stel jezelf bij ieder beleid de vraag: “is dit dienend aan jeugd en gezin’’?
Medio tweede kwartaal 2025 zal ActiZ jeugd wederom een webinar voor raadsleden organiseren. Ben je raadslid en wil je je hiervoor alvast aanmelden? Doe dit dan via jeugd@actiz.nl
Positieve reacties en inzichten
Het webinar leverde positieve reacties op van raadsleden, die vooral de praktische handvatten waardeerden voor hun rol in de transformatie van het jeugdbeleid. Een deelnemer reageerde: "Bedankt voor het inspirerende webinar! Ik kijk ernaar uit om hiermee verder aan de slag te gaan," terwijl een ander de oproep onderstreepte met: "Mooie oproep om datagestuurd te werken en vanuit de bedoeling te handelen."